راهبردهای پرورش تفکر انتقادی دانشجویان، با تأکید بر نقش اعضای هیأت علمی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

یکی از وظایف مهم اساتید دانشگاه، علاوه بر انتقال دانش و مهارت به افراد تازه‌کار، تربیت دانشجویان به‌عنوان افرادی فکور، تحلیل‌گر و دارای تفکر انتقادی است. مسأله این پژوهش، فقدان اطلاعات لازم و مهارت کافی در میان اغلب اساتید دانشگاه در زمینة تفکر انتقادی است که به عدم ایفای نقش مؤثر در زمینة پرورش تفکر انتقادی دانشجویان منجر می‌گردد. هدف این پژوهش، فراهم نمودن چارچوب مناسب و راهبردهای لازم برای بهبود وضعیت برنامه‌های آموزشی موجود دانشگاه‌ها در جهت گسترش توانایی تفکر انتقادی دانشجویان می‌باشد. این پژوهش، از نوع تحقیقات کاربردی است. شیوه گردآوری اطلاعات، از نوع اسنادی بوده و روش انجام پژوهش، روش توصیفی-تحلیلی می‌باشد. طبق یافته‌های پژوهش، چهار گام اساسی برای پرورش تفکر انتقادی دانشجویان پیشنهاد شد و راهبردهایی برای هر یک از این گام‌ها به تفصیل مطرح گردید. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Some strategies to foster the students' critical thinking, with emphasis on the role of faculty

نویسنده [English]

  • Fatemeh Vodgani
چکیده [English]

One of the important roles of faculty is training students as those who are wise, analyst and critical thinkers, not to move knowledge and skills to novice consumers, only. In this research, the problem is the lack of enough information and skills about critical thinking among most of the university faculty, which causes them not to teach critical thinking to the students, effectively. The purpose of this study is providing an appropriate framework and some strategies to improve educational programs in the universities to foster the students' critical thinking. This is an applied research. The data collection method is documentary method and the research method is descriptive-analytical one. According to the study, four fundamental steps were introduced to foster the student’s critical thinking and some strategies were offered for each of these steps in details.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Critical Thinking
  • Higher Education
  • role of faculty
  • thinking skills of students

مراجع

آخوندزاده، کبری؛ احمری اطهری، هدی؛ صالحی، شایسته؛ عابدینی، زهرا (1390). تفکر انتقادی در حوزه آموزش پرستاری ایران. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی. 11 (3): 210-221.
اطهری، زینب السادات؛ شریف، سیدمصطفی؛ نصر، احمدرضا؛ نعمت‌بخش، مهدی (1390). ارزیابی مهارت‌های تفکر انتقادی دانشجویان دانشگاه اصفهان و علوم پزشکی اصفهان در طی دو نیمسال تحصیلی متوالی: تفکر انتقادی حلقه مفقوده برنامه‌های درسی. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، ویژه‌نامه توسعه آموزش و ارتقای سلامت، 11 (9): 1040-1049.
آقایی، نجف؛ سوری، رامین و قنبری، سیروس (1391). مقایسه ارتباط بین تفکر انتقادی و پیشرفت تحصیلی در دانشجویان کارشناسی تربیت بدنی و غیر تربیت بدنی دانشگاه بوعلی سینا همدان. پژوهش‌های مدیریت ورزشی و علوم حرکتی، 2 (4): 35 -45.
بابامحمدی، حسن و خلیلی، حسین (1383). مهارت‌های تفکر انتقادی دانشجویان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی سمنان. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، 4 (12): 23 – 31.
برخورداری، معصومه؛ جلال منشف، شمس‌الملوک و محمودی، محمود (1390). بررسی میزان گرایش به تفکر انتقادی در دانشجویان کارشناسی پیوسته پرستاری دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی و دانشگاه آزاد اسلامی شهر یزد. نشریه دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران، 24 (69): 18 – 25.
تاشی، شهره؛ مرتضوی، فتحیه؛ یزدانی، شهرام و متقی‌پور، یاسمن (1391). بررسی مهارت‌های تفکر انتقادی در دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان. گام‌های توسعه در آموزش پزشکی، 9 (2): 170 – 178.
جاویدی کلاته جعفرآبادی، طاهره و عبدلی، افسانه (1389). روند تحول تفکر انتقادی در دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد. مطالعات تربیتی و روانشناسی، 11 (2): 103 - 120.
حسینی، سیدعباس و بهرامی، مسعود (1381). مقایسه تفکر انتقادی در دانشجویان سال اول و سال آخر کارشناسی. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، 6: 26-21.
خدامرادی، کژال؛ سید ذاکرین، منصوره؛ شهابی، مرضیه؛ یغمایی، فریده و علوی مجد، حمید (1390). مقایسه میزان مهارت‌های تفکر انتقادی دانشجویان ترم اول و ترم آخر مقطع کارشناسی پیوسته رشته‌های منتخب دانشگاه‌های علوم پزشکی شهر تهران. مجله علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی، 21 (2): 134 – 140.
سلطان‌القرایی، خلیل؛ سلیمان‌نژاد، اکبر (1387). تفکر انتقادی و ضرورت آموزش آن در کلاس درس. تربیت اسلامی، 3 (6): 181 – 195.
سیف، علی‌اکبر (1383). اندازه‌گیری، سنجش و ارزشیابی آموزشی. تهران: نشر دوران.
شریفی، حسن‌پاشا؛ شریفی، نسترن (1383). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: نشر سخن.
شیخ‌مونسی، فاطمه؛ بارانی، حمیدرضا؛ خادملو، محمد؛ شریفیان، رایکا؛ جهانی، مرجان و لمسه‌چی، حسین (1391). بررسی مهارت‌های تفکر انتقادی در دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مازندران در سال1390. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، 22 (98): 98 – 103.
قورچیان، نادرقلی (1383). دانشگاه به مثابه الگویی برای توسعه پایدار؛ پارادایمی جدید، مجموعه مقالات همایش آموزش عالی و توسعه پایدار، تهران: موسسه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی.
کیانی، میترا؛ افشین‌جو، مهناز؛ پورمعماری، محمدحسین و امینی، کورش (1391). مقایسه تفکر انتقادی و عوامل زمینه‌ساز آن در دانشجویان پرستاری و پرستاران شاغل در بیمارستان‌های منتخب دانشگاه علوم پزشکی زنجان. مجله دانشگاه علوم پزشکی زنجان، 20 (78): 112 – 121.
مایرز، اچ. (1386). آموزش تفکر انتقادی؛ ترجمه خدایار ابیلی، تهران: انتشارات سمت.
مشعوفی، مهرناز؛ موحدپور، آسیه؛ رفاهی، سهیلا؛ امانی، ملاحت و شرقی، افشان (1388). بررسی مقایسه‌ای مهارت‌های تفکر انتقادی دانشجویان سال اول و آخر مقطع کارشناسی رشته پرستاری در دانشگاه علم پزشکی دانشگاه آزاد واحد اردبیل، دهمین کنگره آموزش علوم پزشکی، 17-15 اردیبهشت 1388، دانشگاه علوم پزشکی شیراز.
میرمولایی، سیده طاهره؛ شعبانی، حسن؛ بابایی، غلامرضا و عبدحق، زهرا (1383). مقایسه تفکر انتقادی دانشجویان ترم اول و ترم آخر مقطع کارشناسی پیوسته مامایی دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران. فصلنامه حیات، 10 (22): 69 – 77.
American Heritage Dictionary of English Language (1992). Third Ed., Boston: Houghton Mifflin Company.
Blair, J. A. (1998). The limits of the Dialogue Model of Argument, Argumentation, 12: 325-339.
Bruning, R. H.; Schraw, G. J. & Ronning, R. R. (1999). Cognitive Psychology and Instruction, London: Prentice-Hall Inc.
Brunt, B. A. (2005). Models, Measurments, and Strategies in Developing Critical Thinking Skills, The Journal of Continuing Education in Nursing, 36 (6): 255-262.
Chu-Carroll, J. & Brown, M. K. (1998). An Evidential Model for Tracking Initiative in Collaborative Dialogue Interactions,User Modeling and User-Adapted Interaction, 8: 215–253.
Clapsaddle, D. W. (2007). An Effective, Positive Approach to Teaching critical Thinking. The Skeptical Inquirer, 31 (4): (57).
Dickerson, P. S. (2005). Nurturing Critical Thinkers, the Journal of Continuing Education in Nursing, 36 (2): 68-72.
Eisner, E. W. (1983). The Kind of Schools We Need, Educational Leadership, Oct.: 48-55.
Elder, L. (2004). Diversity: Making Sense of Through Critical Thinking, the Journal for Quality and Participation, 27 (4): 9-13.
Elder, L. & Paul, R. (2008). Critical Thinking in a World of Accelerating Change and Complexity, Social Education, 72 (7): 388-345.
Enniss, R. H. (2008). An Outline of Goals for a Critical Thinking Curriculum and its Assessment (http://www. CriticalThinking. net)
Enniss, R. H. (1993). Critical Thinking Assessment, Theory into Practice, 32 (3): 179-186.
Enniss, R. H. (1985). A Logical Basis for Measuring Critical Thinking Skills, Educational Leadership, 43 (2): 44-49.
Foster, K. K. (2004). Warming up to Learn: Using Introductory Questions to Activate Critical Thinking, Thinking Classroom, International reading association, 5 (4): 38-43.
Kawashima, A. & Petrini, M. (2004). A Study of critical thinking skills in nursing students and nurses in Japan. Nurse Educ Today. 2004; 24 (4): 286-292.
Lynda, M.; Stacy, D. T. & Lynne, R. (2008). Online Scenarios in FCS College Courses: Enhancing Critical Thinking Skills, Journal of Family and Consumer Sciences, 100 (2): 25 – 30.
Miller, D. R. (2003). Longitudinal assessment of critical thinking in pharmacy students. American Journal of pharmaceutical Education. 67 (4): Article120.
Omatsey, B. O. j. (2007). The Discussion Teaching Method: An Interactive Strategy in Tertiary Learning, Education, 128 (1): 87-94.
Piaget, J. (1961). The Generic Approach to the Psychology of Thought, Journal of Educational Psychology, 52 (6): 275-281.
Sampson, D. C.; Moore, R. & Jackson, M. J. (2007). Critical Thinking: Do They Really Have "It" if they Don`t Know What "It" is? Academy of Education Leadership, Cullowhee, 12 (1): 47-51.
Scriven, M. & Paul, R. (2007). Defining Critical Thinking. The Critical Thinking Community: Foundation for Critical Thinking (http://www. CriticalThinking.org).
Silva, E. (2009). Measuring Skills for 21st-century Learning, Phi Delta Kappan, Bloomington, 90 (9): 630-635.
Smaling, A. (2000). What kind of Dialogue Should Paradigm-Dialogue be? Quality & Quantity, 34: 51-63.
Snyder, L. G. & Snyder, M. (2008). Teaching critical thinking and Problem Solving Skills, Data Pi Epsilon Journal, little Rock: 50 (2): 90-100.
Spool, R. H. (2008). What Goes into a Well-Done Critique? (http://www. vie. com)
Trimmer, J. F. (2006). Teaching and Learning Outside and Inside the Box, Peer Review, 8 (2): 20-23.
Vanderburgh, P. M. (2005). Open-Book Tests and Student- Authored Exam Questions as Useful Tools to Increase Critical Thinking, Advances in Psychology Education, 29 (3): 183-184.
Vansieleghem, N. (2006). Listening to Dialogue, Studies in philosophy and Education, 25: 175-190.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار