تبیین معیارهای نگارشی و ساختاری تألیف و تدوین کتاب‌های درسی دانشگاهی رشته‌های علوم تربیتی، مشاوره و روان‌شناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه اصفهان

2 کارشناس ارشد برنامه‌ریزی آموزشی

3 عضو هیئت علمی گروه علوم تربیتی دانشگاه اصفهان

4 عضو هیئت علمی مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی

چکیده

در پژوهش حاضر به تبیین معیارهای نگارشی و ساختاری تألیف و تدوین کتاب‌های درسی علوم تربیتی و روان‌شناسی و مشاوره پرداخته شده است. روش مورد استفاده در این پژوهش توصیفی – پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل صاحب‌نظران برنامه درسی، مؤلفان کتاب‌های درسی و دانشجویان کارشناسی ارشد بوده‌اند. به منظور برآورد روایی سئوال‌های پرسشنامه و مصاحبه از روایی محتوایی و برای برآورد پایایی سئوال‌های سبک لیکرت، از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. پایایی پرسشنامه در حیطه نگارشی70/0 و در حیطه ساختاری 81/0 برآورد شده است. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات حاصل از مصاحبه از روش مقوله‌بندی و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات حاصل از پرسشنامه از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است. نتایج نشان داد در حیطه نگارشی توجه به زبان و ادبیات فارسی و اصول نگارشی توجه به سطح دشواری، تعریف واژه‌های تخصصی توجه به جدیدترین یافته‌های علمی، ساختار منظم در ارائه مطالب و توجه به زمان آموزش توسط مصاحبه‌شوندگان مورد تأکید قرار گرفته است. در حیطه ساختاری نیز بخش‌های مقدمه، پیشگفتار، راهنمای استفاده از کتاب، فهرست مطالب، اهداف کلی کتاب، مقدمه هر فصل، اهداف کلی و جزئی هر فصل، سئوال‌های تحلیلی، فهرست منابع مورد استفاده در فصل، و منابع پیشنهادی برای مطالعه بیشتر و نمایه‌ها، اجزای لاینفک یک کتاب درسی را تشکیل می‌دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explaining the Writing and Structure Criteria for Authoring and Developing Textbooks in Disciplines of Education, Psychology and Consulting.

نویسندگان [English]

  • Ahmad Reza Nasr 1
  • Batul Jamali Zavareh 2
  • Mohammad Reza Nili 3
  • Mohammad Armand 4
1
2
3
4
چکیده [English]

This study aims to explain the writing and structure criteria for authoring and developing textbooks in disciplines of education, psychology and consulting. In this study, descriptive-survey method has been used. Statistical population of the study included curriculum development experts and the authors of textbooks that their opinions were considered by semi-structured interview. Another Statistical population is MA. Students studying Education, Psychology and Consulting.
Researcher-made questionnaire involve Likert rating and multiple choices questions. The experts’ points of view were asked using semi-structured interview. Reliability of this questioner is calculated by Cronbach Alpha Coefficient. Reliability of the questionnaire was 0.70 in writing domain and 0.81 in structure domain. Categorization method was applied in order to analyze the data from interview and descriptive and deductive statistics was used so as to analyze the data from questionnaire. The results of the interviews show that in writing area these features have been emphasized by interviewees: paying attention to Persian language and literature and writing principles, paying attention to the level of difficulty, defining technical words, paying attention to the latest scientific findings,  regular structure in content presentation and the Education time. In the structural domain, moreover, preface, introduction, guide to use the book, table of contents, the overall objectives of the book , introduction to each chapter , sub goals and total objectives of each chapter, analytical questions, list of resources and suggested resources for further study and index forms are integral parts of a textbook.

کلیدواژه‌ها [English]

  • University textbook
  • Writing textbook
  • Writing characteristics
  • Structure characteristics
 آرمند، محمد (1381). راهنمای تهیه طرح تألیف کتاب درسی دانشگاهی، فصلنامه سخن سمت، شمارة 9. صص73-66.
آرمند، محمد (1384). ملاحظاتی در نگارش متون درسی، فصلنامه سخن سمت، شمارة 14. صص55-45
آرمند، محمد، رضایی عباسعلی (1381). بررسی کتاب درسی معیار در علوم انسانی، فصلنامه سخن سمت، شمارة 2. ص33-23
آرمند، محمد؛ نوروززاده، رضا؛ موسی‌پور، نعمت‌الله؛ شعبانی، بختیار و شکری، رحیم (1376). ویژگی‌های کتاب درسی مطلوب دانشگاهی از دیدگاه استادان و دانشجویان، فصلنامه سخن سمت، شمارة 2. ص 26-21.
امینی، سید کاظم (1381). آیین نگارش مکاتبات اداری. تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی.
رضی، احمد (1385). شاخص‌های ارزیابی و نقد کتاب‌های درسی دانشگاهی، مندرج در کتاب درسی دانشگاهی (2): فنّاوری اطلاعات و ارزشیابی، تهران: سمت.
لپیونکا، مری آلن (1385). نحوة نگارش و تهیة کتاب درسی دانشگاهی. ترجمه مریم جابر، تهران: انتشارات سمت.
ملکی، حسن (1384). شیوه طراحی و تألیف کتاب درسی، فصلنامة سخن سمت، شمارة 14. ص 22-9.
نیکوبخت، ناصر (1385). زبان معیار، خبرنامة شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی، وضعیت امروز، چشم انداز فردا، خبرنامة شمارة 4.
یار محمدیان، محمد حسین (1381). اصول برنامه‌ریزی درسی: ماهیت برنامه درسی، مبانی روان‌شناختی و جامعه‌شناختی برنامه درسی (ارزشیابی برنامه یا کتاب درسی)، تهران: یادواره کتاب.
 
All, J (2006). Textbook evaluation in East Africa: som practical experiences, Caught in the Web or Lost in the Textbook? STEF, IARTEM, IUFM de Basse-Normandie, Paris: Jouve.
Bartltt, L. E. and Morgan, J. A (1991). Choosing the college textbook: Selection checklist for instructor use curriculum and program planning. ERIC. Edu.
Chan, J. and Chan, J. C (2002). QFD – based technical textbook evaluation procedure a case study, Journal of Industrial Technology. 18 (1), 2-8.