Identification of Components and Indicators of Research Ethics in Higher Education and their Analysis in the Persian Sources of Research Methodology

Document Type : Original Article

Authors

Abstract

The main objective of conducting the present study was to identify the components and indicators of research ethics in higher education and analyze them in Persian books on research methodology. The latter was conducted using the descriptive-analytic method. The statistical population of the study included all books, articles, charters and standards on research ethics as well as documents and resources related to research ethics between 1971 and 2017. Regarding the sampling method, it was decided to use census, which due to limited population, led to analysis of all available sources and references. Given the data collection tool, it was attempted to make use of snippet forms. Besides, the qualitative analysis method was used to analyze and summarize the findings. The research findings showed that, generally, there were three components and, for each component, indicators for the research ethics as follows: 1) The ethical principles pertained to the researcher and its related issues, 2) The ethical principles related to the participants in the research and its related issues, and 3) The ethical principles related to the publication of research results and its related items. Furthermore, the results showed that, in relation to the components and indicators of the research ethics, some disperse discussion has been developed in the books of research methodology in the dispersed and superficial way. In general, given the importance and research ethics in the higher education system, it is necessary to practically and theoretically focus on this important domain.

Keywords


آذربایجانی، مسعود (1391). سنجش مفاهیم اخلاقی. اخلاق وحیانی، 2 (2)، 7-32.
آقابخشی، علی‌اکبر (1379). فرهنگ علوم سیاسی. تهران: نشر چاپار.
ازکیا، مصطفی؛ دربان آستانه، علیرضا و معتمدی، فاطمه (1393). روش‌های تحقیق کاربردی. تهران: نشر کیهان.
اسلامی اردکانی، سیدحسن (1390). منزلت اخلاق پژوهش در کتاب‌های روش تحقیق به زبان فارسی: بررسی انتقادی. فصلنامه علمی پژوهشی روش‌شناسی علوم انسانی، 17 (69)، 89-125.
اسلامی، سیدحسن (1388). مسئله ارجاع به معاصران در اخلاق پژوهش. راهبرد فرهنگ، 8 و 9، 21 – 38.
امین‌خندقی، مقصود و پاک‌مهر، حمیده (1391). آموزش معیارهای اخلاق پژوهش: ضرورتی انکارناپذیر در برنامه‌های درسی آموزش عالی. فصلنامه اخلاق در علوم فناوری، 7 (4)، 1-13.
ایران‌نژاد پاریزی، مهدی (1395). اصول پایان‌نامه‌ نویسی. تهران: نشر مدیران.
ب‍اق‍ری‌، خ‍س‍رو؛ سجادیه، نرگس و توسلی، طیبه (1389). رویکردها و روش‌های پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
بیابانگرد، اسماعیل (1382). روش‌های تحقیق در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: مهربان نشر.
پوپر، کارل ریموند (1379). اسطوره چهارچوب، دفاع از علم و عقلانیت؛ ترجمه علی پایا، تهران: طرح نو.
تابعی، ضیاءالدین و محمودیان، فرزاد (1386). اخلاق در پژوهشگری. اخلاق در علوم و فناوری، 2 (1 و 2)، 49-54.
حافظ‌نیا، محمدرضا (1395). مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی. سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
خالقی، نرگس (1387). اخلاق پژوهش در حوزه علوم اجتماعی. اخلاق در علوم و فناوری، 3 (2-1)، 93-83.
خرسند، غلامحسین (1365) اصول روش تحقیق و کاربرد کامپیوتر. تهران: روزبهان.
خروشی، پوران؛ نصر، احمدرضا و فروغ، خروشی (1395). معیارهای اخلاق اسلامی در فرایند پژوهش‌های علوم انسانی. فصلنامه پویش در آموزش علوم تربیتی و مشاوره، 2 (4)، 91-114.
خلیلی شورینی، سیاوش (1393). روش‌های تحقیق در علوم انسانی. تهران: یادواره کتاب.
خواجه‌نوری، عباسقلی (1374). روش تحقیق. تهران: دانشگاه تهران.
دست‌مرد، مادح؛ صفایی مقدم، مسعود؛ پاک‌سرشت، محمدجعفر و شهنی ییلاق، منیجه (۱۳۹۱). بررسی میانی نظری ایده خودکارآمدی به‌عنوان هدفی تربیتی. پژوهشنامه مبانی تعلیم و تربیت، ۲ (۲)، 17-38.
دلاور، علی (1396). روش تحقیق در روان‌شناسی و علوم تربیتی. تهران: نشر ویرایش.
دلاور، علی (1396). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. ویرایش دوم، تهران: رشد.
دهنوی، حسین (1379). روش تحقیق. قم: دارالصادقین.
دیانی، محمدحسین (1385). گلوگاه‌های پژوهش در علوم اجتماعی. مشهد، کتابخانه رایانه‌ای.
ربانی، هادی (1377). پژوهش روشمند:آشنایی با مقدمات پژوهش. تهران: کتاب‌باز.
رضوی، سیدمحمد؛ قدوسی، آرش؛ الماسی، فاطمه و حسین‌پور، سارا (1396). بررسی میزان رعایت کدهای اخلاقی در پژوهش‌های دانشجویان دوره دکترای عمومی دانشکده دندان‌پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بر اساس بازنگری پایان‌نامه‌‌ها طی سال‌های 1394-1380. مجله دانشکده دندان‌پزشکی اصفهان، 13(3)، 279-271.
ریاحی، غلامحسین (1389). آشنایی با اصول و روش تحقیق به انضمام چگونگی تهیه گزارش. تهران: اشراقیه.
زاهدی، فرزانه و لاریجانی، باقر (1390). کمیته‌های اخلاق پژوهش: ضرورت ارتقای توانمندی‌ها و مهارت‌های اعضا. مجله ایرانی اخلاق و تاریخ پزشکی، 5، 1-8.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1371). یادداشت‌ها و اندیشه‌ها. تهران: اساطیر.
ساروخانی، باقر (1385). روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی. تهران‏‫: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ساعی ارسی، ایرج (1388). روش‌های پژوهش در علوم اجتماعی (ابزارها و فنون کمی پژوهش). تهران: انتشارات بهمن برنا.
سرافراز، علی‌اکبر (1366). راهنمای پژوهش و نگارش. مشهد: بی‌نا.
سیف، علی‌اکبر (1375). روش تهیه پژوهش‌نامه در روان‌شناسی و علوم تربیتی، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رودهن.
شریف‌زاده، حکیمه السادات و قاضی، مریم (۱۳۹۳). مهدویت و دلالت‌های تربیتی آن (به لحاظ تنظیم اهداف، اصول و روش‌ها). مجله پژوهش‌های تعلیم و تربیت اسلامی، ۶ (۹)، 1 – ۲۸.
شریفی، احمد حسین (1384). اخلاق و پژوهش. پژوهش، (2)، 103-118.
شریفی، حسن پاشا و شریفی، نسترن (1386). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: سخن.
شهریاری، حمید (1386). حریم خصوصی و جامعه اطلاعاتی. پژوهش‌هایفلسفیکلامی، 8 (3)، 101-125.
صاحبی، علی (1380). روش تحقیق در روان‌شناسی بالینی. تهران: سمت.
صبری، نورحمد (1395). درآمدی بر روش تحقیق در حقوق. تهران: نشر میزان.
صدوقی، مجید (1386). پژوهش کیفی در روان‌شناسی و علوم تربیتی. تهران: هستی‌نما.
ظهوری، قاسم (1378). کاربرد روش‌های تحقیق علوم اجتماعی در مدیریت. تهران: نشر میر.
عریضی، حمیدرضا و فراهانی، حجت‌الله (1387). روش‌های کاربردی پژوهش در روان‌شناسی بالینی و مشاوره. تهران: نشر دانژه.
عزیزی، فریدون (1392). سبک زندگی در پژوهش‌های علمی پزشکی. پژوهش در پزشکی (مجله پژوهشی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی)، 37 (3)، 139-144.
فرامرز قراملکی، احد (1383). خاستگاه اخلاق پژوهش. آینهمیراث، 2 (4)،7-17.
فرامرز قراملکی، احد و شالباف، عذرا (1389). تدوین پایان‌نامه‌‌ها (شیوه‌ها و مهارت‌ها). قم: معاونت پژوهشی حوزه علمیه قم.
فرخزاد، پرویز (1384). راهنمای پژوهش تاریخی (کتابخانه‌ای). تهران: طهوری.
قائمی، علی (1372). روش تحقیق با تأکید بر مکتب‌شناسی. تهران: نشر امیری.
کلانتری، اکبر (1385). اخلاق زندگی. تهران: نشر معارف.
کمیته اخلاق پژوهش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (1390). منشور و موازین اخلاق پژوهش. معاونت پژوهش و فناوری، مرکز برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری پژوهشی.
کوچکی، علیرضا؛ نصیری محلاتی، مهدی؛ قربانی، رضا و خرم‌دل، سرور (1392). 30 سال پژوهش‌های زراعی در ایران: 2- بررسی وضعیت اخلاق پژوهش. نشریه بوم‌شناسی کشاورزی، 5 (4)، 395-405.
مرادی دولیسکانی، مرتضی؛ سعیدی رضوانی، محمود؛ کرمی، مرتضی و امین‌خندقی، مقصود (1395). شناسایی استانداردها و مؤلفه‌های اخلاق حرفه‌ای تدریس استادان دروس معارف اسلامی. مجله فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 4 (6)، 473-494.
مصدق، حمید (1350). مقدمه‌ای بر روش تحقیق. کرمان: مدرسه عالی مدیریت کرمان.
مطلبی‌فرد، علیرضا؛ آراسته، حمیدرضا؛ محبت، هدیه و دستا، مهدی (1391). اخلاق پژوهش در آموزش عالی: ویژگی‌های فردی و مسئولیت‌های حرفه‌ای پژوهشگران. فصلنامه دانش‌شناسی (علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی و فناوری اطلاعات)، 5 (19)، 96-115.
معروفی، یحیی؛ کیامنش، علیرضا و مهرمحمدی، محمود و علی‌عسکری، مجید (1386). ارزشیابی کیفیت تدریس در آموزش عالی: بررسی برخی دیدگاه‌ها. فصلنامه مطالعات برنامه درسی، 2 (5)، 81-112.
ملائی توانی، علیرضا (1386). درآمدی بر روش پژوهش در تاریخ. تهران: نشر نی.
ملکیان، مصطفی (1385). مهرماندگار؛مقالاتیدراخلاقشناسی. تهران: نگاه معاصر.
میرجعفری، حسین؛ نورائی، مرتضی و الویری، محسن (1388). روش پژوهش در تاریخ. سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
میرکمالی، سید محمد (1382). اخلاق و مسئولیت‌های اجتماعی در مدیریت آموزشی. مجله روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران، 1، 14-32.
نصیری همراه، عاطفه (1396). اخلاق در پژوهش‌های علوم رفتاری: دیدگاه صاحب‌نظران روش‌شناسی. مجله اخلاق پزشکی، 11 (41)، 25-36.
نکونام، جعفر (1386). روش تحقیق با تأکید بر علوم اسلامی. قم: انتشارات دانشگاه قم.
نورائی، مرتضی (1387). راهنمای نگارش در تاریخ دستنامه تحقیق برای دانشجویان. مشهد: جهاد دانشگاهی، واحد مشهد.
نیک‌نشان، شقایق؛ لیاقتدار، محمدجواد؛ بختیار نصرآبادی، حسنعلی و پاک‌سرشت، محمدجعفر (1391). ایدئولوژی مبنای برای عملکرد آموزش‌وپرورش: مقایسه پیامدهای ایدئولوژی لیبرال و نئولیبرالیسم بر تعلیم و تربیت در کشورهای غربی. پژوهشنامه مبانی تعلیم و تربیت، 2 (1)، 5-26.
هروی، جواد (1386). روش تحقیق و پژوهش علمی در تاریخ: راهنمای نگارش تحقیقات در علوم انسانی و تاریخ. تهران: امیرکبیر.
Artino, R.; Scott, W. & Brown, S. W. (2009). Ethics in educational research: A comparative analysis of graduate student and faculty beliefs. College Student Journal, 43 (2), 599-616.
Brock, G. (2000). Guidelines for the Responsible Conduct of Researchers: General Principles. Available at: http://www.uky.edu/HES.gwbrock/RCRCODE. Accessed: 11 Dec. 2007.
Broom, A. (2006). Ethical Issues in Social Research. Complementary Therapies in Medicinal, 14 (2), 151-169.
Carr, D. (2007). Character in Teaching. British Journal of Education Studies, 55 (4), 369–389.
Emanuel, E. J.; Wendler, D.; Killen, J. & Grady, C. (2004). What makes clinical research in developing countries ethical? The benchmarks of ethical research. The Journal of Infectious Diseases, 189 (5), 930-937.
Faden, R. R. & Beauchamp, T. L. (1986). A history and theory of informed consent. New York: Oxford University Press.
Hogan, S. (2009). Being Ethical: How process Drama Assists Pre-service drama Teachers to Reflect on professional Ethics. Submitted for Master of Arts. Queensland University of technology creative industries Faculty performance studies.
Homan, R. (1991). The ethics of social research. Addison-Wesley Longman Ltd.
Hooper, S. (2005). Addressing Ethical Issues in Higher Education: A practical Guide. Institute of Business Ethics.UK
Marmolejo, Francisco (2006). Fostering the Development and Implementation of Principles for Managing Ethics in Higher Education Institutions: An International Comparative Perspective. Online Submission, Paper presented at the OECD-IMHE General Conference (Paris, France, Sep 11-13, 2006).
Philpot, M. (2004). An introduction to ethics of research in psychiatry. Psychiatry3 (3), 26-29.
Pimple, K. D. (2002). Six domains of research ethics. Science and Engineering Ethics8 (2), 191-205.
Richardson, S. & McMullan, M. (2007). Research Ethics in the UK: What can sociology learn from health? Sociology41 (6), 1115-1132.
Robertson, M. D. & Walter, G. (2008). Many faces of the dual-role dilemma in psychiatric ethics. Australian & New Zealand. Journal of Psychiatry42 (3), 228-235.
Shaw, I. (2003). Ethics in the Qualitative Research and Evaluation. Journal of Social Work, 3 (9), 9-29.
Sponholz, G. (2000). Teaching scientific integrity and research ethics. Forensic Science International113 (1-3), 511-514.