بررسی وضعیت پیشایندها و پسایندهای استقلال سازمانی در دانشگاه‌ها با رویکردی به آینده (مورد مطالعه: دانشگاه کاشان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده علوم انسانی دانشگاه کاشان

2 کارشناسی ارشد رشته مدیریت آموزشی دانشگاه کاشان

چکیده

بدون شک دانشگاه‌ها برای استفاده حداکثری از ظرفیت خود، نیازمند داشتن استقلال در بخش‌های مختلف خود هستند زیرا استقلال دانشگاه‌ها، سیاستی اصولی برای افزایش مسئولیت‌پذیری، پاسخگویی و ایجاد ثبات است. بنابراین، هدف از اجرای این پژوهش، بررسی وضعیت پیشایندها و پسایندهای استقلال دانشگاهی بود. نوع پژوهش، توصیفی همبستگی و جامعه آماری شامل اعضای هیئت‌ علمی دانشگاه کاشان به تعداد 303 نفر بود که با استفاده از فرمول کوکران و روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای، 169 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه‌های پیشایندهای استقلال دانشگاهی، پسایندهای استقلال دانشگاهی و استقلال دانشگاهی بر حسب طیف پنج‌درجه‌ای لیکرت استفاده شد. روایی محتوایی پرسشنامه‌ها تأیید شد و پایایی پرسشنامه‌ها نیز با ضریب آلفای کرونباخ برای پیشایندها 87/0، پسایندها 85/0 و استقلال دانشگاهی 72/0 برآورد شد. تحلیل داده‌ها در سطح توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم‌افزار Spss و Amos انجام گرفت. یافته‌ها نشان داد میانگین هر یک از پیشایندها و پسایندهای استقلال دانشگاهی پایین‌تر از حد متوسط و میانگین استقلال دانشگاهی بالاتر از حد متوسط بود. ضریب همبستگی نشان داد همه پیشایندها (سرمایه‌فکری، توانمندسازهای تعالی و شایستگی‌های مدیریتی) بر استقلال دانشگاهی تأثیر مثبت و معنی‌دار دارند. همچنین استقلال دانشگاهی بر همه پسایندهای سازمانی تأثیر مثبت و معنی‌دار دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Study of Antecedents and Consequences of Organizational Autonomy in Universities with an Approach to the Future (Case Study: University of Kashan)

نویسندگان [English]

  • Hamid Rahimi 1
  • Somayeh Kohpeyma 2
1
2
چکیده [English]

Undoubtedly, universities need to be autonomous in their various areas to make the most of their potential because the autonomy of universities is a fundamental policy to increase responsibility, accountability and stability. Thus, the purpose of research was to study the antecedents and consequences of organizational autonomy in Universities. Research type was descriptive correlative and statistical population consisted all of faculty members in University of Kashan (N=303) that by Cochran Formula and stratified randomized sampling 169 ones were chosen as sample. To gather data, the questionnaires of antecedents, consequences and university autonomy on base five scale Likert were used. Questionnaires’ content validity were confirmed. Questionnaires’ reliability coefficient through Cronbach alpha coefficient, were estimated equal to 0.87 for antecedents, 0.85 for consequences and 0.72 for university autonomy. Data analyses done in descriptive & inferential level through SPSS & AMOS software. Findings showed mean of organizational autonomy antecedents and consequences were lower than average and mean of university autonomy was upper than average. Correlation coefficient revealed all of antecedents (intellectual capital, enablers of excellence & managerial competencies) have significant & positive effect on organizational autonomy. Also university autonomy have significant & positive effect on all organizational consequences.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Antecedents
  • Consequences
  • Organizational Autonomy
  • University
  • Faculty Members
اسدی، محمد (1395). جایگاه تمرکز گرایی و استقلال دانشگاهی در بین‌المللی‌سازی نظام آموزش عالی ایران، کنگره ملی آموزش عالی ایران.
اسدی، محمد (1395). نقش عوامل استقلال دانشگاهی در رتبه‌بندی دانشگاه‌های اروپایی. مجله نامه آموزش عالی، 9(36)، 31-49.
اسدی، صدیقه؛ درگاهی، حسین؛ فلاح، اسماعیل؛ حیدری، ناهید (1396). مطالعه رابطه بین خلاقیت و نوآوری سازمانی در کارکنان بیمارستان‌های عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران. مجله پیاورد سلامت، 11(5)، 578-587.
آقاتبار رودباری، جمیله؛ آقامیرزایی، طاهره؛ بریمانی، خدیجه؛ یوسفی سعیدآبادی، رضا (1396). بررسی شکاف استقلال دانشگاهی از دیدگاه خبرگان دانشگاهی (مطالعه موردی دانشگاه علوم پزشکی بابل و صنعتی نوشیروانی).مجله راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 10(5)، 334-344.
ایدی، محمد؛ ساده‌میری، ظریفه (1397). ارزیابی وضعیت سرمایه‌فکری در دانشگاه علوم پزشکی ایلام. مجله دانشگاه علوم پزشکی ایلام، 26(5)ف 172-180.
ایران‌زاده، سلیمان؛ زمستانی، قادر؛ پاکدل، مهدی؛ بابایی، صادق (1392). رابطه بین سلامت سازمانی و بهره‌وری کارکنان شاغل در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز. مجله مدیریت بهره وری، 7(24)، 49-71.
باقری کراچی، امین؛ عباس‌پور، عباس، آقازاده، احمد؛ رحیمیان، حمید؛ مهرگان، محمدرضا (1393). میزان کاربست مؤلفه‌های چابکی سازمانی در دانشگاه‌ها. مجله راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، ۷(۱)، ۲۵-۳۱.
جلودار ابراهیمیان، یاسر (1390). چابکی‌سازمانی: سرعت پاسخ‌گویی و انعطاف‌پذیری‌ سازمانی. توسعه انسانی پلیس، 8(39)ف 13-34.
خانعلی‌زاده، رقیه؛ کردنائیج، اسدالله؛ فانی، علی‌اصغر؛ مشبکی، اصغر (1389). رابطه بین توانمندسازی و یادگیری سازمانی در دانشگاه تربیت مدرس. پژوهش‌نامه مدیریت تحول، 2(3)، 20-45.
خلیلی، ابراهیم (1396). تأملی بر ابعاد و چالش‌های اساسی استقلال دانشگاهی در آموزش عالی. سومین همایش ملی آموزش عالی دانشگاه شهید بهشتی تهران، 1(1)، 1-8.
دورعلی، محمد (1377). استقلال مالی دانشگاه‌های مستعد، از بودجه کشور؛ بهره‌گیری بهینه از سرمایه‌های علمی. اولین کنگره بین المللی و چهارمین کنگره سراسری همکاری‌های دولت، دانشگاه و صنعت برای توسعه ملی، 236- 244.
ذاکرصالحی، غلامرضا (1388). بررسی ابعاد حقوقی و مدیریتی استقلال دانشگاه‌ها در ایران (موضوع ماده 49 قانون برنامه چهارم توسعه) و تدوین راهکارهای اجرایی تحقق آن. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، (53)، 79-106.
ذاکرصالحی، غلامرضا (1389). بررسی دیدگاه مدیران مراکز علمی کشور در زمینه استقلال دانشگاهی در ایران. فصلنامه انجمن آموزش عالی ایران، 3(1)، 33-59.
ذاکرصالحی، غلامرضا (1392). مطالعه ظرفیت‌های قانونی استقلال دانشگاهی در ایران. مجله آموزش عالی ایران، 5(4)، 23-55.
رحیم‌نیا، فریبرز؛ مرتضوی، سعید؛ دلارام، طوبی (1388). بررسی میزان تأثیر هوش فرهنگی بر عملکرد. مدیریتفردا، 6(18)، 61-75.
رحیمی، حمید؛ اطهری، زینب؛ افلاکیان، ندا (1394). سرمایه‌فکری و فرایندهای مدیریت دانش در سازمان کوانتومی: بررسی موردی دانشگاه کاشان. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 21(4)، 99-119.
رحیمی، حمید؛ محمدعلیزاده، مجتبی (1398). بررسی میزان انطباق‌پذیری دانشگاه المصطفی قم با مؤلفه‌های سازمان یادگیرنده، چابک وکوآنتومی. فصلنامه مدیریت راهبردی دانش سازمانی، 2(4)، 167-193.
رزاق مرندی، هادی (1392) استقلال نهادی دانشگاه‌های دولتی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری. مجله آموزش عالی ایران، 5(4)، 137-163.
رزاق مرندی، هادی (1393). استقلال نهادی اثربخش دانشگاه‌های دولتی ایران: ضرورت پویایی در فضای جهانی شده. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 2(4)، 1-28.
زارعی متین، حسن (1393). طراحی مدل شایستگی مدیران در سازمان‌های فرهنگی کشور. فصلنامه مدیریت سازمان‌های دولتی، 2(8)، 19-36.
عریضی، حمیدرضا (1391). کاربرد کانون ارزیابی و تحلیل شغل در تعیین شایستگی‌های مدیریتی، روانشناسی معاصر، 7(1)، 85-98.
فتح‌الهی، احمد (1394). تحلیل محتوای برنامه‌های توسعه آموزش عالی با تمرکز بر تغییرات ساختاری و کارکردی استقلال نظام دانشگاهی. فصلنامه سیاست علم و فناوری، 7(1): 27-45.
قلیچ‌لی، بهروز (1387). نقش سرمایه‌فکری در ایجاد مزیت رقابتی (مطالعه موردی دو شرکت خودروساز ایرانی). دوماهنامه دانشور رفتار، 11(32)، 109-124.
کریمی جعفری، فاطمه (1393). رابطه بین فرهنگ سازمانی و توانمندسازهای تعالی با تأکید بر نقش تعهد عاطفی کارکنان صنعت بیمه. پژوهشنامه بیمه، 29(1)، 153-179.
کریمیان، زهرا (1390). مدیریت دانشگاهی و پاسخگویی، ضرورت استقلال و آزادی علمی از دیدگاه اعضای هیئت علمی. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، 11(8)، 855-863.
گل‌افشانی، علی؛ صالحی، محمد (1398). ارائه مدلی جهت تبیین تأثیر رهبری بصیر بر استقلال دانشگاهی دانشگاه‌های علوم پزشکی کلان منطقه یک آمایشی سلامت کشور. مجله طب و تزکیه، 28(1)، 114-129.
میلانی، امید؛ حسنی، محمد؛ قاسم‌زاده، ابوالفضل (1395). استقلال دانشگاه و رابطه آن با پاسخگویی و تضمین کیفیت خدمات دانشگاه در سیستم آموزش عالی. مجله پژوهش‌های رهبری و مدیریت آموزشی، 2(7)، 147-167.
نصیری ولیک‌بنی، فخرالسادات؛ محمدی شاهد، الهام (1392). بررسی رابطه بین شایستگی مدیران و مؤلفه‌های سازمان یاددهنده با اثربخشی مدیریت سازمان در دانشگاه آزاد همدان. مجله مدیریت بر آموزش سازمان‌ها، 2(1)، 33-60.
Aghion, P. (2007). Growth and the financing and governance of Higher education, Keynote lecture for the 2007, Meeting of the German Economic Association.
Center for Higher Education Policy Studies. (2006). the extent and impact of higher education governance reform across Europe, Final report to the directorate-general for education and culture of the European commission (Twenty, the Netherlands: University of Twenty).
Kempkes, G. & Pohl, C. (2008). Do institutions matter for University cost efficiency? Evidence from Germany. CESIFO Economic Studies, 54, 177-203.
Kori, E. (2016). Challenges to academic freedom and institutional autonomy in South African Universities, International Journal of Teaching & Education, 4(1), 45-53.
Lawshe CH. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel Psych, 28, 563-75.
Marconi, G., & Ritzen, J. (2015). Determinants of international university rankings scores, Applied Economics, 47: 6211−6227.
Munro, B. H. (2004). Statistical methods for health care research, Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins, P. 105.
 
Neef, M. (2009). Agility through adaptive autonomy, 14th International Command & Control Research & Technology Symposium-C2 and Agility, 15-17 June 2009, Washington D.C., USA.
Orosz K. (2018) Interconnected dimensions of University autonomy in Europe. In: Curaj A., Deca L., Pricopie R. (Eds) European Higher Education Area: The Impact of Past and Future Policies, Springer, Cham.
Phusavat, K., Comepa, N., Sitko-Lutek, A., & Keng-Boon, O. (2011). Interrelationships between intellectual capital and performance. Industrial Management & Data Systems, 111(6), 810 – 829.
Redding, G. (2017). Critical thinking, university autonomy, and societal evolution. Thoughts on a Research Agenda, London: Centre for Global Higher Education Working Paper Series.
Ritzen, J., Marconi, G. & Sasso, S. (2014). University policy needs to beef up for Europe to be more innovative, Bunde: Empower European Universities.
Roshan A. (2017). Financial independence or autonomy of the university, De news 2017; February, Thursday.
Varghese, N. V. & Martin, M. (2014). Governance reforms in higher education: a study of institutional autonomy in Asian countries. International Institute for Educational Plannin, Retrieved fromhttp://hdl.voced.edu.au/10707/304928.