تحلیل موضوعی پژوهش‌های رشته مطالعات برنامه درسی به ‌منظور شناخت وضع موجود (مورد مطالعه: فصلنامه‌های تخصصی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشجوی دکتری مطالعات برنامه درسی، دانشگاه تهران

چکیده

هدف از اجرای پژوهش حاضر، توصیف و تحلیل موضوعی پژوهش‌های رشته مطالعات برنامه درسی به ‌منظور شناخت وضع موجود بود. در راستای این هدف با استفاده از روش تحلیل کمی، مقاله‌های فصلنامه‌های تخصصی رشته مطالعات برنامه درسی بر مبنای چارچوب موضوعی دانشنامه ایرانی برنامه درسی، بررسی و تحلیل شدند. جامعه آماری شامل مقاله‌های مجلات تخصصی در پنج سال اخیر (1397-1392) بود که کل جامعه آماری (تمام‌شماری) به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها چک‌لیست محقق‌ساخته بر اساس محورهای دانشنامه ایرانی برنامه درسی بود که روایی آن با استفاده از اعتبار ساختاری و نظرسنجی متخصصان و پایایی آن به روش پایایی بین گروهی برآورد شد. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل یافته‌ها از تحلیل توصیفی بهره گرفته شد. بر اساس یافته‌های پژوهش، در مقاله‌های مجلات تخصصی، بیشترین توزیع موضوعی مربوط به محورهای «برنامه درسی و حوزه‌های محتوایی» و کمترین توزیع مربوط به محورهای «تاریخ»، «تجارب عملی برنامه‌ریزی درسی و نوآوری‌های برنامه درسی»، «مشاهیر در جهان»، «مبانی» و «بیانیه‌ها و توصیه‌های بین‌المللی» بود. در نهایت، نتایج پژوهش نشان‌دهنده محدود شدن عناوین و موضوعات پژوهش‌ها به تعداد کمی از قلمروهای دانشنامه برنامه درسی و تکرار و موازی‌کاری موضوعات و بی‌توجهی پژوهش‌ها به قلمروهای نوین رشته مطالعات برنامه درسی بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Thematic Analysis of Curriculum Studies Researches to Understand the Status Quo (Case Study: Specialized Journals)

نویسندگان [English]

  • Behrouz Rahimi
  • Shiva Salehi
چکیده [English]

The purpose of this study was to describe and thematically analyze the curriculum research studies to identify the status quo. For this purpose, the quantitative analysis of articles in specialized journals was analyzed based on the thematic framework of the Iranian curriculum encyclopedia. Statistical population of specialized journals articles in the last five years (1392-1397) were selected as the sample (whole population). The data collection tool was a researcher-made checklist based on the Iranian curriculum axis that was validated by expert validation and expert opinion and its reliability estimated through inter-group reliability. Descriptive analysis was used to analyze the findings, which finally showed that among the specialized journal articles, the most thematic distribution of articles is related to the curriculum and content areas; and the least distribution  to the “History”, “ Practical Curriculum Experiences and Curriculum Innovations”, “World Celebrities”, “Basics” and “International Statements and Recommendations “. The research results indicated that the titles and topics of the research were limited to a small number of fields of the curriculum encyclopedia and the repetition and parallelism of the subjects and the lack of attention of the research to the new domains of the curriculum studies

کلیدواژه‌ها [English]

  • Thematic analysis
  • Researches
  • Curriculum studies
  • Specialized journals
احمدی، پروین (1389). بررسی میزان همپوشانی عناوین پایان‌نامه‌های رشته برنامه درسی با مباحث مطرح در قلمرو این رشته (بر اساس نظریه بوشامپ) در دانشگاه‌های تهران. نامه آموزش عالی، 3(11)، 105-125.
امین‌خندقی، مقصود (1389). تحلیلی بر میزان اهمیت و به‌کارگیری دستاوردهای علمی حوزه برنامه درسی در نظام‌های آموزشی شرکت‌های صنعتی: فرصت‌ها و تهدیدها. فصلنامه مطالعات برنامه درسی ایران، 19، 139-169.
بختیاری، آمنه؛ بدوی، فاطمه؛ هاشمی فشارکی، مریم السادات؛ نصیری، بهاره (1393). تحلیل محتوای موضوعی مقالات علمی-پژوهشی «حوزه زن و خانواده». پژوهشنامه‌ زن، 5(2)، 1- 22.
رحمان‌پور، محمد؛ نصر اصفهانی، احمدرضا (1392). روش‌شناسی پژوهش‌های داخلی و خارجی مربوط به حوزه برنامه درسی در آموزش عالی. دوفصلنامه نظریه و عمل در برنامه درسی، 1(2)، 125-148.
رضوانی‌فر، شیرین؛ حسینی لرگانی، سیده مریم؛ محمودیان، حسن (1390). تحلیل محتوای فصلنامه علمی پژوهشی «پژوهش در نظام‌های آموزشی». فصلنامه پژوهش در نظام‌های آموزشی، 5(12)، 129- 140.
سراجی، فرهاد؛ عطاران، محمد(1389). روش‌شناسی پژوهش‌های مربوط به یادگیری الکترونیکی: مقایسه پژوهش‌های داخلی و خارجی. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، 36، 50-76.
سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس؛ حجازی، الهه (1391). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: آگه.
شریفیان، فریدون (1393). بررسی روند پدیدآیی پژوهش برنامه درسی و طبقه‌بندی سنت‌ها و صاحب‌نظران فعال در آن. رویکردهای نوین آموزشی، 9(1)، 1- 36.
شورت، ادموند (1931). روش‌شناسی مطالعات برنامه درسی؛ ترجمه محمود مهرمحمدی و دیگران (1387). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
علاقبندراد، جواد (1382). روش‌شناسی پژوهش: با تأکید بر رویکردهای مدرن. تازه‌های علوم شناختی، 2، 86- 88.
فتحی واجارگاه، کوروش (1392). برنامه درسی به‌سوی هویت‌های جدید: شرحی بر نظریات معاصر برنامه درسی. تهران: آییژ.
قائدی، محمدرضا؛ گلشنی، علیرضا (1395). روش تحلیل محتوا، از کمی‌گرایی تا کیفی‌گرایی. روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 7(23)، 57- 82.
کرمی، مرتضی؛ حجازی، زهرا؛ طباطبایی، سید محمدصادق (1394). گرایش‌های موضوعی غالب و غایب در کتاب‌های درسی دانشگاهی رشته‌ مطالعات برنامه درسی در ایران و جهان. دوفصلنامه پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، 37، 25- 53.
مهرمحمدی، محمود و دیگران (1393). برنامه درسی: نظرگاه‌ها، رویکردها و چشم‌اندازها. تهران: سمت؛ آستان قدس رضوی.
مهرمحمدی، محمود (1393). رابطه متقابل روش‌شناسی و قلمرو موضوعی. دانشنامه ایرانی برنامه درسی. http://www.daneshnamehcsa.ir
یادگارزاده، غلامرضا؛ فاطمی، عادل (۱۳۹۷). ارزشیابی مقالات علمی علوم تربیتی به‌منظور شناسایی اشتباهات رایج آماری. نشریه آموزش و ارزشیابی، 11(۴۱)، 135- 154.
Brunner, M. D. (2001). Use of curriculum domains and subsystems by elementary principals and teachers in instructional decision-making. Doctoral Dissertation, University of Florida.
Borg, W. R, & Gall, M. D. (2003). Educational Research: An introduction. Longman Publishing.
Beauchamp, G. A. (1982). Curriculum theory: Meaning, development, and use. Theory into Practice, 21(1), 23-27.
Johnson, M. (1970-1971). Appropriate research directions in curriculum and instruction. Curriculum Theory Network, 6, 24-37.
McNeil, J. D. (2006). Contemporary Curriculum in Thought and Action. Sixth Edition. Wiley Jossey – Bass Education, John Wiley & Sons, Inc. United States of America.
Connelly, F. M., & Lantz, O. C. (1991). Introduction: definitions of Curriculum. In Arieh Lewy (ED). The international Encyclopedia of Curriculum. Oxford: Pergamon Press.
Thompson, B. (1995). Inappropriate Statistical Practices in Counseling Research: Three Pointers for Readers of Research Literature. ERIC Digest.
Zais, R. S. (1976). Curriculum: Principles and foundations. Crowell Company.