شناسایی پیوندهای فرارشته‌ای مقاله‌های نشریات روان‌شناسی (مورد مطالعه: نشریات روان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن

چکیده

 هدف این پژوهش، شناسایی پیوندهای رشته روان‌شناسی با حوزه‌های موضوعی و رشته‌های دیگر است تا میزان اتکای این رشته به متون خود و متون دیگر رشته‌ها و موضوع‌ها مشخص شود. در این تحقیق کاربردی از روش کتاب‌‌سنجی با رویکرد کمی و فن تحلیل استنادی استفاده شده است. جامعه پژوهش، استنادهای مقاله‌های منتشر شده در نشریات روزآمد و فعال روان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی شامل سه نشریه «فصلنامه اندیشه و رفتار»، «فصلنامه دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی» و «فصلنامه روانشناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی» منتشر شده در سال‌های 1393 – 1394 بود. از مقاله‌های منتشر شده در نشریه‌های مذکور، 6990 استناد مربوط به 211 مقاله، استخراج و با روش تحلیل استنادی بررسی شد. بر اساس یافته‌ها، میانگین استنادها برای هر مقاله 33 استناد بوده است که در این میان، استنادهای انگلیسی بیشتر از استنادهای فارسی است. به نشریات ادواری با 4/62 درصد و پس از آن به کتاب با 4/24 درصد استناد شده است. 1/82 درصد استنادها به متون روان‌شناسی و 9/17 درصد به سایر رشته‌ها اختصاص دارد. همچنین بیشتر استنادهای فرارشته‌ای با حوزه علوم انسانی‌ ارتباط دارد. رشته روان‌شناسی بیشترین پیوند را با رشته علوم اجتماعی و سپس علوم تربیتی دارد. 84 درصد از استنادهای فارسی، تألیفی و 16 درصد ترجمه‌ای بوده و 2/17 درصد از استنادهای ترجمه‌ای نیز فرارشته‌ای هستند. نتایج پژوهش، نشان‌دهنده آن است که نویسندگان به منابع غیر فارسی بیش از منابع فارسی و به نشریات ادواری و سپس کتاب بیش از سایر محمل‌های اطلاعاتی اتکا داشته‌اند. متون رشته روان‌شناسی بیشترین پیوند را با حوزه علوم انسانی و رشته‌های علوم اجتماعی و علوم تربیتی برقرار کرده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identifying the Trans-disciplinary Links in Articles Published in Psychology Journals (Case Study: Psychology Journals of Islamic Azad University)

نویسنده [English]

  • Mohamad Rahim Rasuli Azad
چکیده [English]

Abstract: The purpose of this study was to identify the relations between the field of psychology and other thematic areas and disciplines in order to determine the extent to which this field was dependent on its own texts as well as other texts and disciplines. This applied research made use of a quantitative bibliometric method as well as citation analysis. The statistical population was composed of citations to articles written in psychology journals of Islamic Azad University. Regarding the articles published in the three active journals, it was attempted to extract 6990 citations from 211 articles. Then, the latter citations were analyzed using citation analysis. The results indicated that the mean citation for each article was 33 citations and English citations were more than that of Persian citations. Next, the periodicals and books received citations up to 62.4% and 24.4%, respectively. Besides, it was found that 82.1% of citations were related to psychological texts and 17.9% of citations were allocated to other disciplines. Furthermore, the majority of trans-disciplinary citations were related to humanities. The field of psychology had the strongest link with the field of social sciences and, then, educational sciences. In addition, 84% and 16% of Persian citations were related to compiled and translated texts. However, 17.2% of citations to translated texts were related to trans-disciplinary texts. According to the results of the research, it was found that the authors relied on non-Persian sources more than Persian sources. Besides, they were more dependent on periodicals and, then, books compared to other sources of information. The psychological texts had the strongest link with humanities, social sciences and, then, educational sciences.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key word: Trans-disciplinary links
  • citation analysis
  • psychology articles
پارسا، محمد (1382). بنیادهای روان‌شناسی. تهران: انتشارات سخن.
حری، عباس (1372). مروری بر اطلاعات و اطلاع‌رسانی. تهران: دبیرخانه هیئت امنای کتابخانه‌های عمومی کشور.
حری، عباس و شاهبداغی، اعظم (1385). شیوه‌های استناد در نگارش‌های علمی: رهنمودهای بین‌المللی. تهران: دانشگاه تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ.
حسینی، الهه (1395). ماهیت میان‌رشته‌ای حوزه علوم شناختی در نشریات بین‌المللی: ترسیم و تحلیل نقشه علمی با رویکرد نگاشت لایه‌ای علم. مجموعه مقالات همایش ملی نشریات علمی کشور، 135 – 145.
خسروجردی، محمود (1386).  تحلیل استنادی تطبیقی پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد رشته روان‌شناسی دانشگاه تهران (1380- 1384). مدیریت اطلاعات، 2 (1)، 19 – 34.
داورپناه، محمدرضا (1383). روابط میان‌رشته‌ای در علوم انسانی: تحلیلی استنادی. مطالعات تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه فردوسی. 5 (2)، 17 – 36.
دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغت‌نامه. تهران: دانشگاه تهران؛ مؤسسه لغت‌نامه دهخدا.
ریسمانباف، امیر (1389). جنبه‌های بین رشته‌ای در علم اطلاعات: ماهیت یا گرایش؟ در نشاط، نرگس؛ اشتری، محمدجواد؛ پاسیار، پریسا (1389). مطالعات میان‌رشته‌ای کتابداری و اطلاع‌رسانی: وضعیت موجود، چشم‌انداز مطلوب: مجموعه مقالات سومین همایش سراسری ... (ادکا). تهران: کتابدار، صص 19 – 58.
ستوده، هاجر و دیدگاه، فرشته (1389). بررسی تعاملات میان‌رشته‌ای حوزه کتابداری و اطلاع‌رسانی با سایر رشته‌ها با استفاده از تحلیل استنادی نشریات این حوزه. در نشاط، نرگس؛ اشتری، محمدجواد؛ پاسیار، پریسا (1389). مطالعات میان‌رشته‌ای کتابداری و اطلاع‌رسانی: وضعیت موجود، چشم‌انداز مطلوب: مجموعه مقالات سومین همایش سراسری ... (ادکا). تهران: کتابدار، صص 149 – 162.
صدیقی، مهری و جلالی‌منش، عمار (1391). ت‍ح‍ل‍ی‍ل‌ رواب‍ط و ال‍گ‍وه‍ای‌ م‍ی‍ان‌‌رش‍ت‍ه‌ای‌ در م‍ن‍ت‍خ‍ب‍ی‌ از ح‍وزه‌ه‍ای‌ اول‍وی‍ت‌دار ع‍ل‍م‌ و ف‍ن‍اوری‌ ب‍راس‍اس‌ داده‌ه‍ای‌ پ‍ای‍گ‍اه‌ اطلاع‍ات‍ی‌ «وب‌ آوس‍ای‍ن‍س»، (طرح پژوهشی). تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران.
عبدخدا، هیوا؛ محمدی، لیلا و بیگدلی، عبدالحسین (1389). بررسی سهم مطالعات میان‌رشته‌ای در تولیدات علمی کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران بر مبنای مقاله‌های موجود در پایگاه اطلاعاتی چکیده‌نامه‌ کتابداری، اطلاع‌رسانی و فناوری اطلاعات در یک دهه اخیر. در نشاط، نرگس؛ اشتری، محمدجواد؛ پاسیار، پریسا (1389). مطالعات میان‌رشته‌ای کتابداری و اطلاع‌رسانی: وضعیت موجود، چشم‌انداز مطلوب: مجموعه مقالات سومین همایش سراسری ... (ادکا). تهران: کتابدار.
فراهانی، محمدتقی و خانی‌پور، حمید (1395). نقش روان‌شناسی در ایجاد پیوند بین رشته‌های علوم انسانی برای توسعه مؤسسه‌های میان‌رشته‌ای. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 8 (4)، 173 – 193.
قناویزچیان، غزاله (1385). شناسایی الگوی روابط فرارشته‌ای مقالات تألیفی پنج نشریه کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران با سایر رشته‌ها طی دوره ده‌ساله 82 73. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس.
محمدیان، سجاد؛ عطاپور، هاشم و نقشینه، نادر (1393). تحلیل روند موضوعی و کشف ارتباطات میان‌رشته‌ای در مقالات حوزه سیستم‌های اطلاعاتی. ارائه شده به صورت پوستر در نخستین کنفرانس سیستم‌های اطلاعاتی، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، 5 و 6 اسفند 1393.
معین، محمد (1371). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر.
موئد، هنک (2005). تحلیل استنادی در ارزیابی پژوهش؛ ترجمه عباس میرزایی و حیدر مختاری (1387). تهران: چاپار.
نشاط، نرگس؛ اشتری، محمدجواد و پاسیار، پریسا (1389). مطالعات میان‌رشته‌ای کتابداری و اطلاع‌رسانی: وضعیت موجود، چشم‌انداز مطلوب: مجموعه مقالات سومین همایش سراسری ... (ادکا). تهران: کتابدار.
نوروزی چاکلی، عبدالرضا (1390). آشنایی با علم‌سنجی (مبانی، مفاهیم، روابط و ریشه‌ها). تهران: سمت.
 
Baradol, A. K. & Kumbar, S. (1998). Interdisciplinary nature of library science. Annals of Library Science and Documentation, 45 (2), 49 – 56.
Barthel, Roland & Siedl, Roman (2017). Interdisciplinary collaboration between natural and social sciences – status and trends exemplified in groundwater research. PLoS One, 12 (1), e0170754.
Cheung, Kam – Fong Monit (1990). Interdisciplinary relationships between social work and other disciplines: A citation study. Social work and abstracts. 26, (3).
University of Chicago (1993). The Chicago Manual of Style. The University of Chicago Press.
Garfield, Eugene (1996). When to cite. Library Quarterly, 66 (4), 449 – 458.
Leydesdorff, L. & Goldstone, R. L. (2014). Interdisciplinarity at the journal and specialty level: The changing knowledge bases of the journal cognitive science. Journal of the Association for Information Science and Technology, 60 (2), 348 – 362.
Nicolaisen, Jeppe (2003). Citation analysis. Annual Review of Information Science and Technology, 41, 609 – 641.
Odell, J. & Gabbard, R. (2008). The interdisciplinary influence of library and information science 1996 – 2004: A journal to journal citation analysis. College and Research libraries. 69 (6), 546 – 564.
Oxford University Press (2003). Oxford advanced learners dictionary. Under "cite". [Online]: Available at: http://www.oup.co.uk/elt/olad/bin
Steele, Thomas W. & Stier, Jeffrey C. (2000). The impact of interdisciplinary research in the environmental sciences: a forestry case study. Journal of the American Society for Information Science. 51 (5), 476 – 484.
Tong, Rong(2004). Evolution of the interdisciplinary characteristics of information and library science. Proceedings of the American Society for Information Science and Technology. 41 (1),54–63.