تحلیل رابطه تاب‌آوری با ابعاد استرس شغلی در کارکنان نظام دانشگاهی (مورد مطالعه: دانشگاه‌های شهید بهشتی، علامه طباطبائی، یزد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی، دانشگاه یزد

2 کارشناس امور پژوهشی مرکز تحقیقات، ارزشیابی، اعتبارسنجی و تضمین کیفیت آموزش عالی سازمان سنجش آموزش کشور

3 دانشجوی دکتری روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

هدف از اجرای پژوهش حاضر، بررسی رابطه تاب­آوری با ابعاد استرس شغلی به­صورت عمیق­تر در کارکنان دانشگاه­های شهید بهشتی، علامه طباطبائی و دانشگاه یزد بود. پژوهش از نوع توصیفی- همبستگی است. جامعه آماری شامل همه کارکنان دانشگاه­های شهید بهشتی، علامه طباطبائی و دانشگاه یزد برابر با 418 نفر بود که از بین آنها 200 نفر به کمک جدول مورگان و کرجسی و روش نمونه‌گیری در دسترس به‌عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. برای گردآوری داده­ها از پرسشنامه‌های استاندارد استرس شغلی HSE و تاب‌آوری مقیاس کانر- دیویدسون CD-RISC استفاده شد. روایی محتوایی و صوری پرسشنامه­ها را صاحب‌نظران، بررسی و تأیید کردند. پایایی پرسشنامه­ها نیز با استفاده از آلفای کرونباخ برای پرسشنامه کانر و دیویدسون (CD-RISC)89/0 و برای استرس شغلی HSE 8/0 محاسبه شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از مدل­سازی معادلات ساختاری صورت گرفت که نشان داد میان تاب‌آوری و ابعاد نقش، ارتباط، حمایت همکاران، حمایت مافوق، کنترل، تغییرات رابطه معنی‌داری وجود دارد و میان تاب‌آوری با ابعاد تقاضا و حمایت مافوق رابطه معنی‌داری وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the Relationship between Resilience and Job Stress Dimensions in University Staff (Shahid Beheshti, Allameh Tabataba’i, and Yazd University)

نویسندگان [English]

  • Mahshid pourhossein 1
  • Akbar Khorsandi Yamchi 2
  • Majid Firouzkuhi Berenjabadi 3
1
2
3
چکیده [English]

The purpose of this study was to investigate the relationship between resilience and occupational stress dimensions in staff of Shahid Beheshti, Allame Tabataba’i and Yazd universities. The present research is descriptive-correlational. The statistical population included all staff of universities, Shahid Beheshti, Allameh Tabataba’i and Yazd University (418). Using Morgan and Convenience Sampling 200 people were selected. To collect data, from two standardized questionnaires the HSE Job Stress Scale and the Cannar-Davidson Resilience scale, CD-RISC were used, that the questionnaires validity was confirmed by a panel of experts and also its reliability (the Cronbach's alpha) was reported 0/89 for HSE Job Stress questionnaire, 0.80 for Cannar-Davidson Resilience questionnaire. Data analysis was conducted by using structural equation modeling, which showed that there is a significant relationship between the resilience and aspects of occupational stress (role, communication, peer support, superior support, control, changes) and that only the relationship between demand and superior support is not significant.

کلیدواژه‌ها [English]

  • resilience
  • Job stress
  • Academic system
  • Staff
آزاد مرزآبادی، اسفندیار و غلامی فشارکی، محمد (1389). بررسی اعتبار و روایی پرسشنامه HSE. مجله علوم رفتاری، 4 (4)، 291-297.
اعرابیان، اقدس (1395). تاب‌آوری. فصلنامه اطلاع‌رسانی آموزشی پژوهشی نواندیش سبز، 10 (37-38)، 36- 43.
الوانی، سید محمد و ابطحی، حسین (1371). پژوهش پیرامون فشارهای عصبی مدیران بخش صنعت در کشور. مطالعات مدیریت بهبود و تحول، 2(5)، 12-40.
بشارت، محمدعلی؛ صالحی، مریم؛ شاه‌محمدی، خدیجه؛ نادعلی، حسین؛ و زبردست، عذرا (1387). رابطه تاب­آوری و سخت‌کوشی با موفقیت ورزشی و سلامت روانی در ورزشکاران. دوفصلنامه روان‌شناسی معاصر، 3 (2)، 38-49.
حاجلو، نادر (1391). رابطه استرس شغلی، فرسودگی شغلی و کیفیت زندگی کارکنان با رضایت از جو سازمانی دانشگاه محقق اردبیلی. رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 3 (3)، 169-184.
حاجی عموعصار، محمدتقی؛ عبداللهی، راشن؛ رحمتی، داریوش؛ و فرخجسته، وحیده سادات (1394). رابطه عزت نفس سازمانی و تعهد سازمانی با رضایت شغلی در کارکنان شاغل شهر تهران. فصلنامه مدیریت شهری، 39 (2)، 189-200.
حکمت‌شعار، رضا؛ عمیدیان، رضا؛ آزمون، طاهره؛ و زیدآبادی، رسول (1395). بررسی رابطه تاب‌آوری و استرس شغلی با رضایتمندی شغلی در یک شرکت تولیدی قطعات خودرو. سومین کنفرانس بین‌المللی علوم و مهندسی (www.CIVILICA.com).
رحیمیان بوگر، اسحاق و اصغرنژاد فرید، علی‌اصغر (۱۳۸۷). رابطه سرسختی روان‌شناختی و خودتاب‌آوری با سلامت روان در جوانان و بزرگسالان بازمانده زلزله شهرستان بم. مجله روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، 4 (1)، 62-70.
رندال، راس وآلتمایر، الیزابت (1392). استرس شغلی؛ ترجمه غلامرضا خواجه‌پور. تهران: سازمان مدیریت صنعتی.
سردارزاده، فرشه؛ ژیان باقری، معصومه و فراهانی مشهدی، ملکه (1395). نقش تاب­آوری در کاهش استرس شغلی و فرسودگی شغلی کارمندان طرح اقماری شرکت نفت فلات قاره ایران. مجله روان‌شناسی و روان‌پزشکی شناخت، 3 (4)، 61-77.
شاکری‌نیا، ایرج و محمدپور شاطری، مهری (1389). رابطه استرس شغلی و تاب‌آوری با فرسودگی شغلی در پرستاران زن. فصلنامه علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه (بهبود)، 4 (2)، 161-169.
صفری، حبیب‌الله؛ حبیبی، احسان‌الله؛ دهقان، حبیب‌الله؛ مهکی، بهزاد؛ و حسن‌زاده، اکبر (1392). استرس شغلی، تحصیلات و توانایی کار در کارکنان پالایشگاه. فصلنامه علمی تخصصی طب کار، 5 (3)، 1-10.
عرب، ناهید (1391). ارائه مدل علّی ارتباطات سازمانی و ابهام و تعارض نقش با نقش واسطه‌ای تاب‌آوری. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان فارس.
غفوریان، هما؛ قاسمی، ایرج و ابراهیمی، محمد (1390). بررسی تأثیر میزان استرس شغلی بر رضایت شغلی مدیران مدرسه. فصلنامه اندیشه­های تازه در علوم تربیتی، 6 (4)، 33-48.
کاظمی، سلطانعلی؛ جاویدی، حجت‌الله و آرام، محبوبه (1389). بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های ارتبـاطی بـر استرس شغلی کارشناسان شهرداری شیراز. رهیافتی نو در مـدیریت آموزشـی، 1 (4)، 63-80.
محب، نعیمه؛ غیبی، سمیه سادات و محمدزاده، علی (1392). بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی در محیط کار بر افزایش کنترل استرس کارکنان کارخانه ماشین‌سازی تبریز. فصلنامه آموزش و ارزشیابی، 6 (24)، 25-36.
مرزبان، سیما؛ نجفی، مرضیه؛ آصف‌زاده، سعید؛ غلامی، سهیلا و رجایی، رویا (1393). تأثیر بار کاری کارکنان بیمارستان‌های آموزشی- درمانی شهید بهشتی تهران بر کیفیت زندگی کاری آنان. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، 2 (1)، 63-69.
مؤمنی، خدامراد و علیخانی، مصطفی (1392). رابطه عملکرد خانواده، تمایزیافتگی خود و تاب­آوری با استرس، اضطراب و افسردگی در زنان متأهل شهر کرمانشاه. فصلنامه مشاوره و روان‌درمانی خانواده، 3 (2)، 297-320.
مهداد، علی؛ ادیبی، زهرا و عزتی، منظر (1394). نقش واسطه­ای عزت نفس در رابطه بین حمایت سازمانی ادراک‌شده و خودکارآمدی. فصلنامه پژوهش­های کاربردی روان‌شناختی، 6 (2)، 181-195.
میرکمالی، سید محمد (1394). روابط انسانی در آموزشگاه. تهران: انتشارات یسطرون.
وثوقی نیری، عبدالله؛ روح‌اللهی، احمدعلی و محمدحسین، حمید (1395). بررسی تأثیر استرس شغلی بر سلامت عمومی و عملکرد شغلی کارکنان مراقبت پرواز. دوماهنامه سلامت کار ایران، 13 (1)، 47-57.
 
Asmawati, D.; Fatimah, Y.; Norhayati, I.; Nor Ba’yah, A. K.; & Roseliza Murni, A. R.; (2014). A study of the relationship and influence of personality on job stress among academic administrators at a university. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 114 (1), 355-359.
Barry, S. L.; David, H. W.; Sherry, L. B.; & Rosemary K. S.; (2011). Occupational and environmental health: recognizing and preventing disease and injury. Wolters Kluwer Health. Sixth edition.
Ben-David, V.; Jonson-Reid, M.; (2017). Resilience among adult survivors of childhood neglect: A missing piece in the resilience literature.Children & Youth Services Review, 78 (2), 93-103.
Blandina Ayomi, M. (2015). Factors Affecting Nurses’ workplace Stress Inyowari Hospital of Sentani District Jayapura, ICSBP Conference Proceedings. International Conference on Social Science & Biodiversity of Papua and New Guinea, 2016, 183-191.
Bonanno, G. A. (2004). Loss, trauma, and human resilience: have we underestimated the human capacity to thrive after extremely aversive events. Journal of American Psychologist, 59 (1), 20–28.
Brunwasser, S. M.; Gillham, J. E. & Kim, E. S. (2009). A meta-analytic review of the Penn resiliency program’s effect on depressive symptoms. Consulting & Clinical Psychology, 77 (6), 1042–1054.
Celik, k. (2013). The Effect of Role Ambiguity and Role Conflict on Performance of vice principals: the mediating role of burnout. Eurasian Journal of Educational research, 51 (2), 195-214.
Cohn, M. A.; Fredrickson, B. L.; Brown S. L.; Mikels, J. A.; & Conway, J. A. (2009). Happiness unpacked: positive emotions increase life satisfaction by building resilience. Emotion, 9 (3), 361–368.
Connor, K. M. & Davidson, J. R. (2003). Development of new resilience scale: the Connor-Davidson, Resilience scale (CD-RISC). Depression Anxiety, 18 (2), 76–82.
Edwards, D.; Bernard, P.; Coyle D.; Fothergill A. & Hannigan, B. (2001). A stepwise multivariate analysis of factors that contribute to stress for mental health nurses working in the community. Journal of Advanced Nursing, 36 (6), 805-813.
Elmuti, D. (2003). Impact of internet aided self-managed teams on quality of work-life and performance. Journal of Business Strategies, 20 (2), 34-119.
Fernet, C.; Guay, F. & Senecal, C. (2004). Adjusting to job demands: The role of work self-determination and job control in predicting burnout. Vocational Behavior, 65 (1), 39-56.
Garrosa, E.; Rainho, C.; Moreno-Jiménez, B.; & João Monteiro, M. (2010).The relationship between job stressors, hardy personality, coping resources and burnout in a sample of nurses: A correlational study at two time points. International Journal of Nursing Studies, 47 (2), 205-215.
Hansen, N.; Sverke, M.; & Naswall, K. (2009). Predicting nurse burnout from demands and resources in three acute care hospitals under different forms of ownership: A cross-sectional questionnaire survey. International Journal of Nursing Studies, 46 (1), 95-106.
Judkins, Sh. & Rind, R. (2005). Hardiness, Job Satisfaction, and Stress among Home Health Nurses. Journal of Home Health Care Management & Practice, 17 (2), 113-118.
Khalique, S. (2016). Job Stress and Job Satisfaction among Managerial and Non-Managerial Employees of a Public Sector Undertaking. International Journal of Education & Management Studies, 6 (3), 330-334.
Lanz, J. J. (2015). Examining the Impact of Resilience on Work Stress and Strains in Nurses. FIU Electronic Theses and Dissertations.
Masten, A. S. (2014). Invited Commentary: Resilience and Positive Youth Development Frameworks in Developmental Science. Journal of Youth Adolescence. 43 (6) 1018-1024.
Oken, B. S.; Chamine, I.; & Wakeland, W. (2015). A systems approach to stress, stressors and resilience in humans. Behavioral Brain Research, 282 (1), 144–154.
Olson, C. A.; Bond, L.; Burns, J. M.; Vella-Brodrick, D. A. & Sawyer, S. M. (2003). Adolescent resilience: a conceptual analysis. Journal of Adolescent, 26 (1), 1-11.
Parker, D. F. & Decotiis, T. A. (1983). Organizational Determinants of Job Stress. Organizational Behavioral & Human Performance, 32 (2), 160-177.
Shuwei, H.; Wei, H.; Honghong, X.; Lili, Z.; & Zhongyao, X. (2015). Relationship between resilience, stress and burnout among civil servants in Beijing, China. Personality & Individual Differences, 83 (1), 65-71.